Atabala menbranofonoen familiako soinu-tresna da.

Egitura

Danbor honek altuera baino zabalera handiagoa duen zurezko kaxa zilindrikoa du. Bi ahoak antxume larruz itxiak ditu. Larrua tenkatzeko sokazko sistema erabiltzen zen lehen; azken garaietan metalezko haga sistema izaten da kasu gehienetan. Larruaren hotsa aldatzeko eta handitzeko azpiko larruaren kontra tripazko edo bestelako bordoia izaten du atabalak.

Joera

Eskuetan makila bana harturik aurrealdeko larruaren kontra jotzen da. Bi makilekin trebetasun handiarekin, konplexutasun handiko erredoble eta joko erritmikoak egiten dira, musika apainduz eta aberastuz.

Historia

Izen batekin edo bestearekin, aspaldidanik ikusten dira soinu-tresna hauek txistulari eta xirularien doinuei laguntza erritmikoa ematen.

Txistu taldeko atabalariek trebetasun handiarekin jotzen dute, konplexutasun handiko erredoble eta joko erritmikoak eginez, txistularien musika apainduz eta aberastuz.

Xirulariak, ttunttun edo sokazko danburiarekin markatzen duen erritmoari laguntzeko, atabala (Zuberoan “tabala”) jotzaile bat izaten du gehienetan bere ondoan. Atabal hau handi xamarra izaten da, metalezko kaxa duelarik. Jotzerakoan, goiko mintza koloreetako zapi batekin estaltzen dute.

Askotan, txistulari eta dultzaina-gaita taldeetan, atabala-danborraren ordez, musika bandek erabiltzen duten kaja oso erabilia izan da.

ITURRIAK

Bibliografia

ANSORENA, Isidro. (?). Txistu ots gozoa nola? Lenengo ikastaldia.

(1965). Txistu ots gozoa nola? Bigarren ikastaldia.

BELTRAN ARGIÑENA, Juan Mari. (1996). Soinutresnak euskal herri musikan. Hernani: Orain.

DONOSTIA, Aita. (1952). Instrumentos Musicales Populares Vascos. Obras Completas del P. Donostia. (II. liburukia, 257-309). Bilbo: Ed. La Gran Enciclopedia Vasca.

EUSKAL HERRIKO TXISTULARI ELKARTEA. (1928- ). Txistulari aldizkaria.

OLAZARAN de ESTELLA, P. Hilario. (1951). Txistu. Tratado de flauta vasca. Bilbo. 1970.

Diskografia

ANSORENA, Isidro, Banda de Txistularis del E.A.S.S. (1970). Bailes vascos. Columbia. C 7090.

ANSORENA, Jose Inazio. (1985). Donostiako Txistulari Udaltaldea: Donostiako Txistulari Udaltaldea. Dial Discos. Doblon. 50.1769.

BELTRAN ARGIÑENA, Juan Mari. (2017). Soinu-tresnak Euskal Herri Musikan. 1985-2010. Elkar-Soinuenea Fundazioa. KD DVD-E 968.

BILBOKO UDALETXEAREN TXISTULARIAK. (1977). Bilboko Udaletxearen Txistulariak. Movieplay-Kandantxa. 17.0911/0.

ELIZALDE, Maurizio. (1971). Baztango dantzak 1. HG-24. Baztango Dantzak 2. HG-26.

(1977). Lanzko zortzikoa-jostaketa dantzak. HG-OTS. HG-169.

MAKUSO, Miguel. (1977). Herriko Musika. Movieplay-Kardantxa. 17.0912/2.

Bideoak

BASTERRETXEA-LARRUQUERT. (1968). Ama lur / Tierra madre. Euskadiko Filmategia.

BELTRAN ARGIÑENA, Juan Mari. (2017). Soinu-tresnak Euskal Herri Musikan. 1985-2010. Elkar-Soinuenea Fundazioa. KD DVD-E 968.

CARO BAROJA, Julio eta Pio. (1971). Navarra. Las cuatro estaciones. Nafarroako Gobernua. 1994.

(1979). Gipuzkoa. Gipuzkoa-Donostia Kutxa.

LARRUKERT, Fernando. (1978). Euskal herri-musika. Euskadiko Filmategia.